Topikler(Τοπικά- Topika) Aristoteles’in diyalektik üzerine fikirlerinin yer aldığı kitabına Organon külliyatı içerisinde verilen isimdir. Kısaca, farklı görüşlerin ortak zeminde tartışılarak doğruya nasıl ulaşılacağını soruşturur. Tartışmalı konularda doğru argümanların üretilmesi ve keşfi sanatıdır da diyebiliriz. Topik Antik Yunanca τόπος (Topos), yani zemin-yer- kelimesinden gelir ve argümanların üretileceği yahut keşfedileceği noktaya delalet eder.
Topikler bize nasıl tartışacağımızı sorgulatan bir çalışmadır. Sekiz kitaba ayrılmıştır. Bu kitaplar argümanın ne olduğunu, argüman stratejilerini, argüman kurallarını ve hangi argümanın iyi olduğunu soruşturur. Dört Neden(maddi, formel, etken, ereksel) Teorisi ile Töz anlayışını bilenler Aristoteles okumalarına bu eserden başlayabilirler.
İncelememiz, bize sunulan her sorun hakkında genel olarak kabul edilen görüşlerden akıl yürütebilmemiz için bir soruşturma hattı bulmayı önermektedir.
Aristotle, Topics, http://classics.mit.edu/Aristotle/topics.1.i.html
Topikler iki kişinin bir problemin nasıl soruşturacağına dair bir yöntem içerir. (P bir önerme olmak üzere) P midir değil midir; örneğin “keyif iyi midir değil midir?” sorusunu, “soran” ve “cevaplayan” rolleri üstlenilerek soruşturulur.
Topikler, Aristoteles’in kariyerinin ilk yıllarında (yaklaşık MÖ 360-350) öğrencilerin diyalektik tartışmalara girmelerini sağlamak için tasarladığı bir yöntemi içerir. Diyalektik tartışma, Platon’un kurduğu Akademi’de uygulanan ve muhtemelen kurumsallaşan bir tür oyun-yarışmaydı.
Sara Rubinelli, Aristotle’s Topics
Topoi(Diyalektik, tartışma zemini) arayışı Aristoteles’in yanıtı tartışmalı bir konuda iki tarafın da konuya katkı sağlamayı samimi olarak hedefledikleri entelektüel bir tartışmanın nasıl olması gerektiğini soruşturur. Entelektüel tartışmanın ve bunun gereği olarak iyi bir akıl yürütmenin materyal(dil ile ilgili) ve formel(düşüncenin yapısı ile ilgili) elementleri kitap boyunca incelenir.
Aristoteles, diyalektik sanatının “felsefi bilimler” ile bağlantılı olarak yararlı olduğunu söyler. Çürütücü(sınayıcı ve yanlışları ortaya çıkarıcı) işlevi bilgi ile diyalektiğin birlikte ele alınması gerektiğini ortaya çıkarıyor. Görüşlerimizi kapsamlı bir çürütücü incelemeye tabi tutup soruşturarak ele alırsak doğru ve yanlışı muhakeme etmede daha bir konuma ulaşırız.
Ne herkesle münakaşa etmeli, ne de rasgelenle diyalektik yapmalıdır, çünkü bazı insanlar hakkında, istidlaller(Kanıtlamalar) daima tehlikeli bir hal alırlar. Gerçekte, bütün vasıtalarla sıyrılır görünmeğe çalışan bir hasma(rakibe) karşı bütün vasıtalarla neticeye varmağa teşebbüs etmek meşrudur; fakat bu yöntem zarafetten mahrumdur, işte bunun için rasgele şununla bununla hemencecik tehlikeye düşmemek tercihe şayandır, çünkü o zaman müessif(üzücü) bir tartışma çıkması mukadderdir. Ve gerçekte böyle çalışanlar bir münazaaya(kavgaya) varmaksızın münakaşa etmekten kendini alıkoymağa muktedir değillerdir.
Aristoteles, Topikler, Hamdi Ragip Atademir(ÇEV), M.E.B. 1996.
Topikler’in Sekiz Kitabının İçerikleri
- Kitap I, diyalektik argümantasyonun dayanağı olanbir dizi ön ilkeyi ortaya koyan ve gerekli tanımları veren giriş niteliğindedir.
- Kitap II, bir “araz” ın(Accident) (yani temel olmayan bir öznitelik veya ait olabilecek veya olmayabilecek bir öznitelik) ile ilgili konularla ilgilidir.
- Kitap III, bazı klişelerin “daha iyi” veya “daha kötü” olup olmadıklarına göre tartışılabileceği sıradan konularla ilgilidir.
- Kitap IV, “cins”(genus) ile – nasıl keşfedildiği ve bir cinse atfedilen ve aleyhindeki argümanların kaynakları hakkındadır.
- Kitap V, yalnızca belirli bir konuya atfedilebilen ve temel bir özellik olmayan “özellik(nitelik)” in temelini tartışır. Özellik, temel ve kalıcı veya göreceli ve geçici olarak ikiye bölünmüştür.
- Kitap VI, “tanımı” ve bir tanıma saldırmak ve onu savunmak için kullanılabilecek yolları tartışır.
- Kitap VII, “tanım” ve “aynılığın” kısa bir özetidir ve diyalektik tartışmanın diğer temelleri hakkında hem olumlu hem de olumsuz argümanlar oluşturmanın çeşitli zorluklarını karşılaştırır.
- Kitap VIII (son kitap) sözlü tartışmanın bir veya diğer tarafını organize etme ve sunma tekniği hakkında öneriler, ipuçları ve bazı püf noktaları içeren uzun bir tetkiktir.
Sonuç olarak şimdilerde diyalektik adıyla bildiğimiz topika öznellikten ve dil yahut kişilik hataları içeren retorikten arındırılmaya çalışılan nesnel tartışma yönteminin adıdır. Topikler ayrıca şimdilerde argümantasyon şeması dediğimiz ve gerçeklere dayanan bir tartışmada ve özellikle felsefede beklenen kanıtlama- tartışma biçeminin öncüsüdür. Aristoteles’le ortaya çıkmamıştır, daha önce de felsefe okullarında mevcut olan bir arayıştır. Aristoteles bunu sistematik bir disiplin haline getiren kurucu isim olarak anlaşılmalıdır. Bu eserin bir eki olan Sofistlerin Çürütmeleri ile kitaptaki konular ve mantık ile doğrudan ilgili olan Retorik’in de bu konuda ele alınması gerekir. Gelecek yazılarda bunlardan bahsedeceğiz.
Kaynakça
- Sara Rubinelli, Aristotle’s Topics
- http://classics.mit.edu/Aristotle/topics.1.i.html
- Aristoteles, Organon II, Önerme, Hamdi Ragip Atademir(ÇEV), M.E.B. 1996.
- GRIMALDI, WILLIAM M. A. “THE ARISTOTELIAN TOPICS.” Traditio, vol. 14, 1958, pp. 1–16. JSTOR, www.jstor.org/stable/27830362. Accessed 16 Aug. 2020.
- https://plato.stanford.edu/
- https://simplyphilosophy.org/