Hayatı
Bertrand Arthur William Russell (1872-1970) Britanyalı filozof, matematikçi, tarihçi, edip, eleştirmen ve aktivisttir. Aristokrat bir ailede doğar. Babası Lord Amberley ateisttir. Dedesi ise Kraliçe Victoria’nın başbakanı olarak görev yapan Earl Russel’dır. İngiltere’nin en önemli ailelerinden olan Russellar Whig Parti(liberal) taraftarı olmuşlardır.
Bertrand Russell’ın gençliği ateist ve politik bir ailede yalnızlık duygusu içinde geçmiştir. İntihar etmeyi düşündüğünü ifade etmiştir. Matematiğin onu bu fikirden alıkoyduğunu da söylemiştir. Özel eğitmenlerden eğitim almış, kardeşi Frank’in onu Öklid’in çalışmalarıyla tanıştırmasını da hayatının en büyük olaylarından biri ve bir ilk aşk kadar büyüleyici olarak nitelemiştir.
Üniversiteyi matematik ve felsefe alanlarında, 1893’te Cambrdige’de bitirmiştir. 1894’te evlenmiş, 1921’de boşanıp başka biriyle evlenmiştir. Arada birçok sevgilisi de olmuştur.
Politikada ailesi gibi etkindir. Başta Nazi Almanya’sı olmak üzere Sovyet ve Amerika gibi büyük devletlerin eylemlerine tepkisini açıkça dile getirmiş, sokak eylemlerinde yer almış, bildirilere imza atmıştır. Hindistan’ın bağımsızlığı, Vietnam ve Küba krizlerinin durdurulması, insan hakkı ihlallerinin ve ifade özgürlüğü kısıtlamalarının giderilmesi için bilhassa harekete geçmiştir.
William James inanma istencini överdi. Bana kalırsa ben şüphe istencini övmek isterim. İnançlarımızın hiçbiri tamamen doğru değil. Hepsinde belirsizliğin ve hatanın gölgesi var. Talep inanma istenci değil, tam tersine keşfetme istencidir.
Bertrand Russell, Why I Ama Not a Christian, Ch. 12: Free Thought and Official Propaganda, 1927.
Felsefe tarihindeki yeri
Analitik felsefenin Frege’den sonra gelen ve büyük katkılar yapan bir temsilcisidir. Kendisini Aristotelesçi, empirisist, mantıkçı pozitivist, faydacı olarak da tanımlayabiliriz. Britanya’da öteden beri süregelen empirisizmi matematik ve ateizmle birleştirerek öncüsü olmuştur.
Whitehead ile birlikte yazdıkları Principia Mathematica[Matematik Premsipleri(1903)]’da matematiğin mantıksal temellerini irdelemişlerdir. İlk yayımlanan eseri Alman Sosyal Demokrasisi(1896), diğer önemli eserleri arasında Batı Felsefesi Tarihi(1945), İfade Üzerine(1905), Felsefe Sorunları(1912), Mutlu Olma Sanatı(1930), Neden Hristiyan Değilim(1927), Sorgulayan Denemeler(1950) gibi altmış kitap ve iki bin makale vardır.
Mantık, küme kuramı, dilbilim, yapay zeka, bilişsel bilim, bilgisayar bilimi, dil felsefesl, epistemoloji ve metafizik alanlarında kayda değer gelişmelere yol açmıştır. Frege ve Leibniz başta olmak üzere Kant, Hume, Whitehead, Moore gibi empirisist geleneğe yakın filozoflara atıflar yapmıştır. Sanat felsefesi hariç her alanda eser vermiş,
1910’da Cambridge Üniversitesi’nde hoca olmuştur. Ludwig Wittgenstein’ın doktora hocasıdır. Wittgenstein’ı mantık çalışmalarını devam ettirecek bir halef olarak görmüştür.