Mantık– çıkarsama çalışması(dilin gerçekliği ifade etmedeki doğru kullanımı)- insan olmanın temel yeterliği olan aklın ve bu kabiliyeti kullanmak anlamındaki “muhakeme(akıl yürütme, istidlal)”nin daha iyi yapılmasını sağlar. Bildiğimiz şeylerden bilmediğimiz şeyleri çıkarsamayı sağlaması- öncüllerin sınanarak bir zorunlu sonuca ulaştırılması- açısından da bütün gelişmelerde yer alan bir fiili daha sistematik şekilde yapmaya yarar.
‘Eskiden Tanrı’nın mantık yasalarına aykırı olanlar dışında her şeyi yaratabileceği söylenirdi – Gerçek şu ki biz “mantıksız” bir dünyanın nasıl görüneceğini söyleyemezdik.’
Ludwig Wittgenstein (1921), Tractatus Logico-Philosphicus, 3.031
Mantık öğrenmenin faydaları
- İlk olarak, mantık düşünmeyi– dilin gerçekliğe işaret etmek için kullanımını- geliştirir.
- Hukuk, siyaset, gazetecilik, eğitim, tıp, işletme, bilim, matematik, bilgisayar bilimi ve diğer birçok alanda gerekli olan analitik düşünmeyi(parçalarına indirgeyerek inceleyebilmeyi) geliştirir.
- Felsefe(yaşamın merkezindeki nihai sorular hakkında muhakeme-akıl yürütme) anlayışını derinleştirir. Felsefe yanlış düşünmelerin giderilmesinde ve bilinmeyenlerin bilinenlerden çıkarsanmasında mantık çalışmasına ihtiyaç duyar.
- Gözlemleri betimlemek, kavramları tanımlamak ve teorileri resmileştirmek için mantık dilini kullanır ve söylemlerimizi daha net ve anlaşılır kılabiliriz.
- Bilgimizin sınırlı olduğu alanlarda bilgi parçalarından bilinmeyen parçalara ve bütüne dair çıkarım yapabileceğimiz argümantasyon ve dil kullanım şemalarını mantıktan edinebiliriz.
- Haklı ve gerçeği bilen biri olsak bile diğer insanlara bunu mantık ilişkileri ile anlatamadığımız sürece düşüncemizin bir fonksiyonu olmayacaktır. Kavramlar ve önermeler arası bağların netleştirilmesi ve kabul edilebilirliğin artırılmasında mantık önemlidir.
- Reklamverenler, politikacılar, şirketler ve kuruluşlar, arkadaşlarınız, aileniz ve üstleriniz – hepsi onlara oy vermenizi veya inandıkları ve yapmak istediklerini desteklemenizi isterler. Mantık bilmeniz günlük hayatta karşılaştığınız yargılarda kimin doğru ve dürüst olduğunu bulmanıza önermeler arası ilişkileri kurarak yardımcı olur.
“Bu sihir değil – bu mantık – bir bulmaca. Büyük sihirbazların çoğu bir parça mantığa sahip olmadığı için sonsuza dek burada takılı kalırlardı. “-
Hermione Granger, iksir ustasının testiyle karşı karşıya kaldığında- Harry Potter ve Felsefe Taşı
Mantık en basit devrelerden en gelişmiş bilgisayarlara kadar her tür makinenin dayandığı ilkelerin temelidir. Her ne kadar bunlara mantık denmese de çıkarsama, bir sonucu öncüllerden ya da anahtarlardan çıkarabilmek mantığın kuruluşu ile mümkün olmuştur. Yapay zeka tarafından giderek daha fazla kullanılmaktadır – matematiksel teoremleri kanıtlamak, mühendislik tasarımlarını doğrulamak, yasa ve yönetmelikleri ve iş kurallarını kodlamak ve analiz etmek için de mantığın kullanıldığını görmekteyiz.
Kaynakça
- Harry J. Gensler – Introduction to Logic (2017, Routledge)
- Graham Priest – Logic_ A Very Short Introduction (2017, Oxford University Press)
- http://intrologic.stanford.edu/