Para- Ekonomi ile ilgili kelimeler
Ekonomi ile ilgili kelimeler para ile ilgili kelimeler, para birimlerinin kökeni, para ile ilgili sözcükler, kelimenin kaynağı, ekonomi kavramları, ekonomik kavramların kökeni, etimolojisi, ekonominin kökeni nedir? Tüm bu soruların cevapları için sözcüklerin kökenlerini inceledik ve sıraladık. Etimolojik bilgi Nisanyan Sözlük‘ten alınmıştır.
akça/akçe 1. beyaz, 2. gümüş, 3. gümüş para
armağan Tü yarmağan/armağan [xi] doyumluk, peşkeş, ganimetten verilen pay < Tü yarmak [8. yüzyıl Uygurca] para
as ~ Fr as iskambilde birli, bir işte başta gelen kimse ~ Lat as en küçük bakır para birimi
avans ön ödeme ~ Fr avance 1. ilerleme, 2. ön ödeme, borç verilen para < Fr avancer 1. öne geçmek, ilerlemek, artmak, 2. ilerletmek, borç vermek ~ OLat *abantare ” avan
avanta bedava, karşılıksız kazanç ~ İt avanto [mod. avanzo] 1. ilerleme, 2. ön ödeme, borç verilen para < İt avantare [mod. avanzare] 1. öne geçmek, ilerlemek, artmak, 2. ilerletmek, borç vermek < Lat ab ante önden, önceden ” avan
banknot ~ İng banknote banka kâğıdı, kâğıt para ” banka, not
borç ~ Sogd pūrç ödünç alınan veya verilen para < Sogd *partu-ç “borç veriş” = EFa partu- borç vermek veya almak (= Ave pairya- a.a. )
burs ~ Fr bourse 1. para kesesi, 2. bir çırak veya öğrenciye hibe edilen para < OLat bursa para kesesi ~ EYun býrsa deri, kese
bütçe büdce ~ Fr budget gelir ve giderleri gösteren çizelge ~ İng budget 1. evrak veya para kesesi, özellikle İngiltere Hazine Bakanının yıllık hazine hesabını Parlamentoya sunarken kullandığı çanta [esk.], 2. hükümet bütçesi, gelir-gider çizelgesi ~ EFr bouget [küç.] kese, dağarcık, çıkın < Lat bulga torba, bohça ~ HAvr *bhelgh- a.a.
caba toprak sahibi olmayanlardan alınan bir tür vergi, angarya; [Men xvii] karşılıksız verilen şey, bedava ~ Ar cabā’ [#cby] bir tür vergi < Ar cabā [msd. cibāyat] vergi aldı ~ Aram #gby tahsil etme, para alma, toplama
cereme/cerime cerīme 1. suç, 2. suça karşılık ödenen para cezası ~ Ar carimat/carīmat^ [#crm sf. f.] suç, günah ” cürüm
darphane zarbhane/darabhane para basma yeri & Ar Darb çarpma, vurma, para basma + Fa χāna ev ” darp, hane
deflasyon ~ Fr déflation şişmiş olan para arzının daraltılması ~ İng deflation (şişmiş bir şey) inme, havası kaçma, a.a. < İng deflate (şişmiş bir şey) sönmek, söndürmek & Lat de- eksilme ve inme edatı + Lat flare, flat- üflemek, şişirmek ~ HAvr *bhlē- üflemek ” de+
değirmi tégirmi halka, çevre; [ xi] téğirme daire şeklinde olan şey, değirmen taşı, yuvarlak para < Tü teğir-/tewir- ” değirmen
dinar ~ Ar dīnār altın para birimi ~ Aram dīnārā gümüş Roma parası ~ Lat denarius on as değerinde gümüş Roma parası < Lat deni onar, onlu < Lat decem on ” desi+
dirhem ~ Fa dirham 1. küçük bir ağırlık birimi, 2. gümüş para birimi ~ OFa drahm/dram ~ EYun draχmē 1. tutam, avuç, bir el dolusu, 2. bir ağırlık birimi, 3. eski Atina’da gümüş para birimi < EYun drássomai, draχ- avuçlamak, elle tutmak ~ HAvr *dergh- a.a.
dolar ~ İng dollar Amerikan para birimi ~ Alm thaler/taler < Alm joachimsthaler 1519’dan itibaren kullanılan bir gümüş para birimi < öz Joachimsthal Joachim Vadisi, Bohemya’da gümüş madenleri olan bir yer
döviz yabancı devletlere ait kâğıt para ~ Fr devise 1. hanedan arması, 2. üzerinde kraliyet arması bulunan menkul değer, banknot ~ OLat divisa hanedan arması < Lat dividere, divis- ikiye bölmek & Lat di(s)- ayrılma edatı + Lat *videre, vis- ~ HAvr *weidh- bölmek, ayırmak ” dis+
drahoma ~ Yun tráχōma 1. düğünde saçılan para veya pirinç, 2. çeyiz < Yun *traχōno para saçmak Yun traχí gümüş para EYun draχmē gümüş para ” dirhem
düka ~ İt ducato ilk kez 1274’te Venedik Dükası Lorenzo Tiepolo tarafından bastırılan ve 17. yy’a dek yaygın olarak kullanılan altın para birimi < İt duca dük ” dük
ekonomi: 1. iktisat bilimi, 2. tutumluluk ~ EYun oikonomía ev idaresi < EYun oikonómos ev idare eden, kâhya, vekilharç & EYun oíkos ev + EYun nomós yönetim, düzen ” ekoloji, +nomi
emisyon 1. gaz çıkarma, 2. tedavüle para çıkarma ~ Fr émission / İng emission çıkarma, salma, serbest bırakma < Lat emittere, emiss- dışarı çıkarmak & Lat e(x)- dışa + Lat mittere, miss- göndermek ” ex+, mesaj
enflasyon ~ Fr inflation 1. şişme, şişirme, 2. piyasadaki para arzını şişirme, enflasyon ~ İng inflation < İng to inflate şişmek, şişirmek ~ Lat inflare a.a. & Lat in- içine doğru + Lat flare, flat- üflemek ” in+1, deflasyon
faiz ~ Ar artan, fazla, bir borca karşılık ödenen artık para ” feyiz
finans ~ Fr finance maliye < EFr finer ceza kesmek, (ceza veya vergi) ödemek < OLat finis2 ödeme ~? Lat finis1 son, uç
frank ~ Fr franc2 Fransız para birimi < Lat francorum rex “Fransızların kralı”, eski Fransız paraları üzerindeki ibare < öz Francus Frank, Fransız
gazete gazeta~ Fr gazette parayla satılan haber bülteni ~ Ven gazéta [İt gazzetta ] 1. Venedik devletinde bozuk para birimi, metelik, 2. a.a. [xvi]
gulden ~ Hol gulden 1. altın, 2. Hollanda para birimi ~ Ger *gultham altın ~ HAvr *ghol-to- altın < HAvr *ghel-2 parlamak ” klor
hazine ~ Ar χazīnat [#χzn sf. f.] kıymetli eşya veya para konulan yer, depo, kasa, saklama yeri < Ar χazana sakladı, depoladı
hazne ~ Ar χaznat [#χzn msd.] kıymetli eşya veya para konulan yer, depo, hazine ” hazine
iflas~ Ar iflās [#fls IV msd.] a.a. < Ar fils/fals en küçük bakır para birimi, pul, metelik ~ Lat follis 1. torba, kese, 2. Geç Roma imparatorluğu döneminde en küçük para birimi, pul < HAvr *bhel-2 şişmek, kabarmak
kalpazan kalbzen ~ Fa qalbzan bozuk (tağşiş edilmiş) para basan & Ar qalb bozuk + Fa zan vuran, darp eden ” kalp2, +zen
kambiyo bir para türünü başkasına değiştirme işlemi ~ İt cambio her tür değişim, değiştirme, a.a. < Lat cambiare değiştirmek
kayme sehim kaimesi hazine tahvili, 1830’da tedavüle çıkan ilk Osmanlı kâğıt paralarına verilen ad ~ Ar qā’imat [#qwm/qym fa. f.] bir şeyin yerine geçen, kaim olan şey ” kamet
keş nakit ~ İng cash para kasası [esk.], nakit para ~ İt cassa ” kasa
kontuar ~ Fr comptoir gişe ~ Lat computatorium para sayma yeri < Lat computare hesaplamak ” kompüter
konvertibl üstü açılabilen kapalı araba; [ 198+] başka para birimine serbestçe çevirilebilen para birimi ~ Fr/İng convertible dönüşebilen < Fr converter çevirmek, dönüştürmek ~ Lat convertere, convers- a.a. & Lat con- + Lat vertere, vers- dönmek ” kon+, versiyon
lira Osmanlı devletinde 1844’te tedavüle giren altın para birimi ~ İt lira gümüş para birimi ~ Fr livre 1. bir tartı birimi, 2. bir libre gümüş değerinde para birimi ~ Lat libra ” libre
litre ~ Fr litre hacim ölçü birimi ☼ Fr. 1793 < Fr litron eski bir hacim ölçüsü < EYun litra eski bir ağırlık ve para birimi ” libre
maaş ~ Ar macāş [#cyş msd.] yaşam, geçinme, geçim, birine geçinmesi için ödenen para ” maişet
madalya ~ İt medaglia özel amaçla basılan metal para, metal para şeklinde süs ~ OLat metallea metal para ” metal
mangır mankur/mankır ~ Ar *manqūr [#nqr mef.] bakır para birimi < Ar naqara [msd. naqr] (sivri bir uçla) oyma, hakketme, bakıra gravür işleme = Ar naqada [msd. naqd] a.a. ” nakit
mark ~ Alm mark Alman para birimi < Alm marke 1. işaret, damga, 2. damgalı gümüş para [esk.] ~ Ger *markō sınır işareti, im, sınır ~ HAvr *merg- işaret, sınır ” marj
metelik metalik madeni para ~ Yun metallikó [n.] madeni şey < Yun metallikós madeni ” metal
nümizmatik ~ Fr numismatique eski para uzmanlığı, meskûkat < Lat numisma geçer akçe, resmi para ~ EYun nómisma, t- a.a. < EYun nomízō geçerli olmak, cari olmak, kabul görmek < EYun nómos adet, görenek, töre ” +nomi
papel iskambil kâğıdı (argo); [Bah 1924] bir liralık kâğıt para (argo) ~ İsp papel kâğıt ~ Lat papyrus papirüs ” papirüs
para pāre parça; [ xvi] Osmanlı devletinde 16. yy veya daha önce çıkarılan, akçeden büyük gümüş sikke türü ~ Fa pāra parça ” pare
parsa bir gösteride seyircilerden toplanan para ~ Fa pārsa dilencilik, dilencinin topladığı sadaka
pul en küçük para birimi; [MŞ xiv] balık veya yılan pulu; [ 186+] posta pulu ~ Fa pūl en küçük bakır para birimi ~ Aram pōlus a.a. ~ EYun obolós/obelós 1. şiş, 2. en küçük bakır para birimi, drahminin altıda biri
riyal ~ İsp real 1. krali, krala ait, 2. bir altın para birimi < İsp rey kral ~ Lat rex, reg- kral ” reji
ruble ~ Rus rubl’ “sikke”, Rus para birimi < Rus rubiti kesmek, kırpmak
sadaka ~ Ar Sadaqat [#Sdq msd.] fakire para verme ~ Aram Sədaqā a.a. < Aram #Sdq erdemli olma, adil olma ” sıtk
şekel ağırlık, para birimi, < Akad şiklu (a.a.).
sarraf ~ Ar Sarrāf [#Srf im.] altın ve gümüş para alıp satan, para bozan ~ Akad Sarrapu kuyumcu < Akad Sarāpu metali ateşle arıtma, rafine etme, (altın veya gümüşün) saflığını sınama ” sarf
sermaye ~ Fa sar māya bir borcun ana parası & Fa sar baş + Fa māya para ” ser, maya
sikke madeni para ~ Ar sikkat [#skk msd.] 1. dövme demirden yapılan herhangi bir şey, saban demiri, üzerinde para basılan koni şeklinde demir kalıp, 2. madeni para, 3. bazı tarikatlere özgü koni şeklinde külah ~ Aram sikkā/sikkətā 1. çivi, saban demiri, 2. metal para ~ Akad sikkatu mıh, çivi
şilin ~ İng shilling bir para birimi ~ Ger *skilliŋgaz gümüş para
sterlin İngiliz para birimi ~ İng sterling 11. yy’dan itibaren kullanılan gümüş para birimi < Eİng steorling yıldızcık, küçük yıldız < Eİng steorra yıldız ” star
tedavül ~ Ar tadāwul elden ele geçme, para dolaşımı, sirkülasyon ” devlet
vezne terazi, tartı, bir tartı birimi; [ xix] akça tartılan ter; [ xx/a] para alınıp verilen mahal ~ Ar waznat [#wzn msd.] terazi, tartı, 100 kg. dolayında bir tartı birimi ” vezin
yen ~ Jap yen Japon para birimi ~ Çin yüan yuvarlak şey, para