Ekonomi tarihi nasıldır? Dünyada ekonomik gelişmeleri kısaca inceledik. “Ekonomi” kökenbilimsel olarak: ~ Eski Yunan. oikonomía: ev idaresi EYun oíkos ev + EYun nomós yönetim, düzen ” ekoloji, +nomi güncel sözlükte ise İnsanların yaşayabilmek için üretme ve ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu eylemlerinden doğan ilişkilerin tümü. diye geçmektedir. Güncel anlamı ile insanlık tarihi ile yaşıt bir eylemden söz edebiliriz. İnsanların geçim faaliyetlerini inceleyeceğiz. bak. dmy.info/para-ekonomi-ile-ilgili-kelimeler/
Kısaca Ekonomi Tarihi
Tarım devrimi öncesindeki toplumlarda göçer yaşam tarzı hakimdi. Yani insanlar yemeğin peşinde oradan oraya göçmekteydi. Avcılık ve toplayıcılıkla yüz binlerce yıl geçirildi. 500.000 yıl önceye kadar tarihlenen bazı kalıntılarda insanların yemek, araç-gereç takası yapmış olabileceği söylenmektedir. İlkel insanların ihtiyaçları için takas yapması yerleşik hayata geçene kadar belirgin olmayacaktır. Yani hayat mücadelesi, ekonomik faaliyet göstermenin önündedir. Çoğu zaman toplum etkisinden bağımsız bir doğa mücadelesi vardır. İnsanlar doğaya, hayvanlara ve hastalıklara karşı çaba verirken birbiriyle ticari ilişkisinden söz etmek zordur. Yine de ticaret paleolitik dönemde mevcuttur.
Tarım devrimi dediğimin milattan önce 10.000 tarihindeki bir gelişme insanlık tarihinde yeni bir sayfa açmıştır. İnsanlar düşenleri toplamak yerine bir şeyler ekmiş ve onu hasat etmiştir. Böylelikle bir yerde yerleşip, kültür birikimine başlanmıştır. Bazı hayvanlar evcilleştirilmiş ve bugünkü para gibi takasta kullanılmaya başlanmıştır. Neolitik çağda(mö8.000-3.000) inek, koyun gibi hayvanlar diğer mallarla takas amacıyla kullanıldı. Tarım toplumları ihtiyaç fazlası ürünlerini diğer toplumlarla ticarette kullandı.
Mö. 3500 ile mö.1500 arasındaki bronz çağının başında Sümer ve Babil kent devletleri göze çarpar. Toplumlar artık kentler oluşturmaya başlamıştır. Bugünkü Irak’ta verimli topraklar binlerce kişiyi besleyecek tahıl ve bitki yetiştirilmesine izin veriyordu. Bu sırada belli ölçeklere ayrılmış arpa ve buğday takas aracı olarak kullanılmaya başlandı. İlk faiz ve kredi işlemleri de ortadoğudaki bu devletler sırasında oluşmuştur. Yazının keşfi mö.3000 sıralarındadır ve Sümer’lere atfedilir. Yazıyı keşfetmelerinin gelişen ticareti yönetmekte fayda sağladığı bilinir. Mezopotamyadaki bu iki zirve noktasından sonra Anadolu’da ekonomik bir yenilik olur.
Bir tarım devleti olan Frigyalıların yerine kurulan Lidyalılar Milattan önce 7. yüzyılda Batı Anadolu’dan başlayarak Anadolu’nun içlerine doğru yayılmıştır. Ege’deki Yunan kolonileriyle iyi bağları bulunan bu insanlar ticareti önemsemiş ve sonucunda yeni bir takas aracı olan “para”yı bulmuşlardır. Altın gibi nadir bulunan madenlerin preslenerek takas aracı olarak kullanılması ilk olarak bu döneme rast gelir. (Mö.650-600) Sonra Büyük İskender döneminde Makedonyalılar çok uluslu ticareti başlatırlar. Hindistan’dan Makedonya’ya yayılan bir sentez oluşturan İskender aynı zamanda büyük bir alışveriş ağını da kurmuş oldu. 8.yy. da Yunan uygarlığı içinde yaşayan Hesiodos ekonomik faaliyetlerden bahseden ilk edebiyatçıdır. Aristoteles ve Ksenefon da ilk ekonomistlerden sayılır.
Sonra Romalılar geldi. Bin yıllık bir imparatorluk kurarak dünya tarihini çoğu alanda etkiledi. Asya,Avrupa ve Afrika Roma ile ticaret yapmak için imparatorluk sınırlarına akın ediyordu. Çin’den gelen ipek yolu ve ipek ticareti doğunun geçim kaynağıydı. Roma İmparatorluğu aradaki tüccarları kaldırıp ipeği ucuzlatmak için Irak’a kadar gelmişti. Dünya artık tarımla birlikte ticaretle de kalkınmaya başlamıştı.
Orta çağda dünya ekonomisi yavaşça büyüdü. Avrupa ve Mezopotamya’daki bölünmüşlükler etkileşimi azalttı. İpek ve baharat yolları etkin olmaya devam etti. İtalyan şehir devletleri ortaya çıktı ve ilk bankacılık- finans sistemlerini ortaya koydular. Bu arada Çin’de ilk kağıt para kullanılmaya başlandı. Yeni çağda Avrupa’da da kağıt para kullanımı başladı. 18. yüzyılın sonunda endüstri devrimini başlatan bir icat yapıldı. James Watt, kömür enerjisiyle çalışan buhar makinesini icat etti. Birçok insanın yaptığı işi biraz kömürle yapabilen bu makine dünyaya yayılmaya başladı. Değişik biçimler ve enerji kaynakları bulundu. Modern anlamda ekonomik anlayış sanayi devriminden sonra oluştu. Dünyanın en büyük imparatorluğu olan Britanya’yı oluşturan da bu sanayi hamlesidir.
20. yüzyıla gelindiğinde İngiltere eski gücünü korumaya çalışmaktaydı. Fransa, İtalya, Portekiz, Hollanda koloniler kurmuş dünyayı sömürüyordu. Bu sırada Almanya birliğini sağlamış hani bana? der gibi koloni aramaya koyulmuştu. Büyük imparatorluklar sömürecek yer için birbirini yiyordu. Birinci dünya savaşı sömürgeci ülkeler arasındaki bu çekişmeden meydana gelmiştir. Modern ekonomi anlayışı, yani küreselleşmenin merkezi dünya savaşlarıdır. Savaşların ülkeler arası olmaktan çıkıp dünyaya mal olması gibi, para da birileri arasındaki alışverişten çıkmış küresel bir güç haline gelmiştir. Bugün, dünyanın kontrolünü elinde tutanlar parayı elinde tutanlardır. Ayrıntılı bilgi Google’da ve modern ekonomi için: dmy.info/modern–ekonomi–tarihi/ dmy.info/dunyayi-kim-yonetiyor-para-babalari-finans-baronlari/